L’Angolo de la Wanda – Giugno 2014 – “Na rosaria “de nono Aldo”

…a cura di Graziano M. Cobelli

gcobelli05@gmail.com
Wanda Girardi Castellani


Quatro Ciàcoe: da Verona

“Le rosarie del nono Aldo”

Da picenina, quando l’era ora de andar a dormir, ghe domandavo sempre a me pa­pà de contarme ’na rosaria. Çerte sere l’era ’pena tornà da laorar e l’era straco, però el tempo de contarghe qualcosa a la so butina no el ghe mancava mai: − Dài, papà! Cónteme quela del “Grìo sensa testa”!!! − Ma no te l’ò contà ieri?! − Sì, ma la me piàse!! − E alora el se sentava vissin al me leto e el scominsiava: “Ghèra ’na òlta…” Làssime pensar a i buteleti de ancò, quei che prima de andar a dormir i varda solo la television… no i sa mia che belessa che l’è ’na storia contà dal vivo. Ani dopo me son acorta che, a forsa de sentirle, le rosarie de me papà le avéa imparà così ben che ò podù èssar mi a contarle a me fiòi. E anca lori quando l’è stà el so turno i ga contà le stesse rosarie a i fiòi. Così nel 2003, fin che i era ancora ben ciare ne la memoria, le ò scrite zo, nero su bianco, e le ò messe insieme in un libro dal titolo LE ROSARIE DEL NONO ALDO, edito da Bonaccorso Editore. Nel libro le rosarie i è scrite in veronese, ma ogniuna la ga insieme anca la so tradussion in “italian”.
Par scominciar ve ne riporto una de quele che ghe piaseva de più a me fiòi.

LA ROSARIA DE GRIO… SENSA TESTA
Ghèra ’na òlta un buteleto vegnù sù par la suta, seco incandìo come ’na renga de magio, al punto che tuti i ghe ciamava Grio (grillo). L’èra pura soto maregna e no ’l se la passava miga tanto pulito. Un giorno, stufo de magnar mal, póco e brodoso, stufo de sberle e pessatade in te ’l cul, l’à ciapà el so cagneto che ’l se ciamava Riòsa e l’è andà a saludar la maregna: “Te saludo. Mi vago a far fortuna in òlta par el mondo!” La maregna, ben contenta de cavàrselo da i pié, la ga dito: “Va’!” e la ga anca messo nel fassoleto, tacà al baston, ’na schissa còta soto la çénar.
Camina e camina, verso sera Grio el s’à sentà soto un àlbaro a magnarse la so schissa. Prima però l’à volù dàrghene un tòco a Riòsa che subito dopo l’è voltà-via, morto invelenà. “Òstrega!” l’à dito Grio… “me maregna la voléa tórme da le spese.” El s’avéa portà drio un quaderneto par tegner el diario del viajo; su quelo, l’à segnà: “1°- par la schissa de me mama è morto Riòsa.”
A ’sto punto bisognava andar in çerca de qualcos’altro da magnar. In quela l’à visto un léoro. L’à ciapà un sasso e ’l ghe l’à tirà. Però l’à sbalià el léoro e ’l ga fato inveçe la festa a ’n gato, par so desgrassia, de passajo. Su la seconda pagina alora l’à scrito: “2°- tiro a ci vedo e ciapo ci no’ credo.”
Çercando de qua e de là, finalmente l’à trovà un óvo dedrìo ’na sésa e du-tri veci giornài. Con quei l’à fato fógo, coséndoghe sora l’óvo, po’ l’à marcà: “3° – magno carne creata e non nata, còta con parole.” Finì l’óvo, però, ghè restà la fame pèso de prima. In quela l’à visto un àlbaro de pomi. El ghè montà sora e l’à magnà pomi infìn a stufarse, po’ l’è saltà zo e nel saltar l’à fato ’na busa in tera da la qual è spuntà ’na casseta piena de marenghi de oro. Cusì Grio l’à scrito: “4°- l’è bon el pomo ma l’è mèjo la radisa!”
Verso note el ga ’vù paura de i ladri. In quela è passà du bechini che i stava portando ’na cassa da morto. I l’à postà par tera e i è andà a dormir. Grio alora el ga ’vù ’na bela pensada: l’à infilà la casseta de i marenghi drento la cassa e l’è andà a dormir anca lu. A la matina la cassa no’ la ghèra più e… adìo marenghi! “5° – no’ sta’ fidarte del vivo se anca el morto el te tradisse.”
Camina e camina, in un campo l’à visto un buteleto che co ’l martel el copava le formighe de ’n formigar. “Bruto assassin! ’Desso te rangio mi!” e ’l ga corso drio co ’n baston. De ritorno, el s’à sentì ciamar. Varda de qua e varda de là, l’à capì che a ciamarlo l’èra ’na formiga. “Mi son la mama formigota… ti t’è salvà le me formighete e mi te regalo ’sto fis-cio nero. Se te gavarè bisogno de mi… sona, che vegno!
Dopo de aver ringrassià “mama formigota”, Grio l’à seguità a caminar. E camina e camina, drio ’na marogna l’à visto ’n altro buteleto che ’l tirava zo i nidi, copando i pòri uselini. “Bruto lasaron… se no’ te la mòchi te dago tante de quele pessatade che no’ te te senti più, gnanca su i gomissièi de lana!” Dopo l’à rimesso a posto i nidi e quando che ’l stava par andar via el s’à sentì da nóvo ciamar: “Grio…grio!” “Ci èlo che me ciama?” “Son mi… la mama useleta. Par ringrassiarte del ben che te m’è fato te regalo ’sto fis-ceto bianco. Quando te gavarè bisogno de mi… fis-cia!
Dopo un ano, un mese e un giorno de viajo, l’è rivà in te ’na çità granda giusto in tempo par védar tajarghe la testa a un principe vestì de oro e de argento. L’à savù che in quela çità ghèra ’na principessa bela e cativa che la se vantava de èssar un pósso de siensa, tanto che l’avéa dito che l’avarìa sposà solo ci gavesse dito de i indovinèi cusìta difìcili da no’ èssar bona de indovinarli. Ma se la li indovinava… beh, quel che ghe i avéa proposti el ghe rimetéa la suca.
Grio, che l’avéa visto passar la principessa e el se n’avéa inamorà, el s’à presentà a corte, co ’l so vestito de strasse, oto e bisonto, le sgàlmare piene de paltan e el fagotin a bóli tacà a ’n baston, butà su ’na spala.
’Pena che i l’à visto ne la sala del trono, tuti i s’à messo a sganassar come i mati ma lu, drito come un fuso, el s’à ’vissinà a la principessa, sbrodolàndoghe zo:
1° – par la schissa de me mama è morto Riòsa,
2° – tiro a ci vedo e ciapo ci no’ credo,
3° – magno carne creata e non nata, còta con parole,
4° – l’è bon el pomo ma l’è mèjo la radisa,
5° – no’ sta’ fidarte del vivo se anca el morto el te tradisse.
A la principessa quasi ghè vegnù afano! No la savéa proprio cosa rispóndarghe. Pensa che te pensa, l’à tacà a piànsar come un vedel: “Mi no’ vói miga sposar quel striosso lì!” ma le promesse i è promesse e quela de ’na principessa no’ la ga da èssar miga da “marinàr”. Paraltro, gnanca al re ghe andava ben come zènaro quel pòro can de Grio, pitoco in cana e trascurà da i bródi. Alora ghè vegnù n’idea. “Grio − el ga dito −, ti t’è vinto ma, te capissi, par deventar Re bisogna che te dimostri de saverlo far el Re! Quindi te ghè da superar tre prove”, e disendo cusì, el l’à portà in un locale andove ghèra dó mote: una de farina e una de polenta. L’à ciamà un servo e ’l ga comandà de missiar-sù tuto quanto, po’, rivolto a Grio, el ga dito: “Doman matina qua ga da èssar da nóvo le dó mote separade senò te tajo la zàgola!” Grio, vedéndossela bruta, el s’à messo a piànsar desperà. Raspando in scarsela par trovar el fassoleto, ghè vegnù in man el fis-ceto de mama formigota e ghè tornà in mente la promessa che la gavéa fato. L’à fis-cià e subito quela la s’à presentà: “’Sa vuto?” Grio el ga spiegà la storia e la mama formigota l’è andà a ciamar mejara de formighete che subito le s’à messo a laorar, tanto che a la matina presto za ghèra le dó mote, una par parte, ben comodà e separà. Quando che è vegnù el Re co ’l so seguito, el boja co ’l sigureto, i frati co’ la cassa e el bechin co ’l bail, i è restà tuti con tanto de naso. El Re, rabià, l’à mandà zo el gòsso po’ el ghe n’à inventà ’n’altra. “Grio, te si stà brao, ma ’desso ghè ’n’altra prova.” El l’à tolto sù e ’l l’à portà in un altro locale andove ghèra mejara de useleti de tute le rasse, serà in ’na brìgola de gabie. L’à vèrto le sportele e fruun…: tuti i usèi i è volà via. “Doman matina i usèi i ga da èssar tuti da nóvo in gabia senò te tajo la testa!” E Grio l’à ridù soto i mostaci parché subito ghè vegnù in mente el fis-ceto bianco de mama useleta. ’Pena che ’l Re l’è andà via, el ga dà ’na fis-ciadina e quando che mama useleta la s’à presentà el ga ordinà de far tornar tuti i useleti ne le so gabie. A la matina… eco ancora el Re con el so seguito, più: el boja, i frati co’ la cassa e el bechin co ’l bail e la sapa e tuti i ghè restà de stuco. El Re, incassà de bruto, anca se con poca speransa l’à sfornà la tersa prova. “Grio… ’desso làvete la rufa, còpete qualche mejar de pioci e vèstete da cristian che ’stasera femo ’na çena par farte festa. Sta ’tento però che durante ’sta çena rivarà la tersa prova che se no’ te la indovini te ghe rimeti la suca.” Infati, durante la çena i ga portà ’na terina coèrta. “Indovina cosa ghè sóto!” “Madona mia, cosa ghe sarà mai! Ah… pòro Grio sensa testa!” “Bravo, bravo!!” tuti i ga batù le mane parché soto el coèrciolo ghèra proprio un grio sensa la testa. La principessa alora la s’à rassegnà, anca parché, Grio, lavà e ben vestì l’èra manco scagagnisso de come el s’avéa presentà.
E i à fato le nosse… con un pransin e un pranson, e mi ch’èro soto la taola no’ i me n’à dà gnanca un bocon.

V’èla piasù? Sì? E alora la seconda a la prossima… Nel me libro “Le rosarie del nono Aldo” ghe n’è tante altre, se gavì passiensa “a puntate” ve le farò végnar fora un po’ a la volta su “Q.C.”, se invesse gavì pressia, el libro el se trova ancora in libreria… L’Editore Bonaccorso el m’à scrito che el pol anca mandàrvelo a casa sensa spese de spedission. Basta andar sul so sito internet: www.bonaccorsoeditore.it (via Mazza, 30/c – 37129 Verona – tel. 045 597159).

Wanda Girardi Castellani 

 

Lasseme zontar ’na curiosità: el bel’omo in divisa
che ghè in copertina l’era proprio me papà.
 

Le rosarie de nono Aldo

Ghèra ’na òlta un buteleto vegnù sù par la suta, seco incandìo
come ’na renga de magio, al punto che tuti i ghe ciamava Grio
(foto de Diane Arbus, 1962)

↓